ارزیابی اثرات اکولوژیکی کنارگذر غرب اصفهان بر پناهگاه حیات وحش قمیشلو

جاده ها به عنوان زیرساخت های جوامع بشری به طور وسیعی در همه مناطق گسترده شده اند. وظیفه نخستین راه ها، آسان سازی حمل و نقل در مناطق مختلف است. اما همین ابزار ایجاد ارتباط هم اکنون به چهره ای مخرب برای محیط زیست تبدیل شده است .بالاخص ساخت جاده ها در زیستگاه ها و اکوسیستم های حساس، مناطق حفاظت شده و پارک های ملی، فاجعه ای است که متأسفانه در کشور ما رو به گسترش است در راستای حفاظت از تنوع زیستی و کاهش اثرات تخریبی پروژه های انسان ساخت و دستیابی به توسعه پایدار، لازم است که اثرات ناشی از پروژه ها بر اکوسیستم های طبیعی، به طور کمّی ارزیابی شود.از طرفی در روش های معمول ارزیابی اثرات محیط زیستی پروژه ها در ایران تا حد زیادی اثرات مثبت اقتصادی و اجتماعی، اثرات منفی اکولوژیک را تعدیل می کند ، در صورتی که در مورد جاده هایی که از درون مناطق تحت حفاظت می گذرند، بحث اثرات اکولوژیکی جاده ها دارای اهمیت بسیار بیشتری است که کمتر به آن پرداخته شده است. در این مطالعه، به منظور تمرکز بیشتر بر اثرات اکولوژیکی در فرآیند ارزیابی اثرات محیط زیستی (eia)، ارزیابی اثرات اکولوژیکیecia کنارگذر غرب اصفهان بر پناهگاه حیات وحش قمیشلوبا استفاده از روش(hep) ورویکرد اکولوژی سیمای سرزمین مورد استفاده قرار گرفت. دراین راستا دو گونه جانوری کلیدی منطقه (آهوی ایرانی و قوچ ومیش اصفهانی) انتخاب شد. در روش hep شش متغیر موثر بر مطلوبیت زیستگاهی برای این دو گونه، شامل پوشش گیاهی، شیب، ارتفاع، فاصله تا آب و فاصله تا جاده در نظر گرفته شد و بر اساس مرور منابع و مشاهدات میدانی، شاخص مطلوبیت مربوط به هر متغیر(si) بدست آمد. در ادامه نقشه مطلوبیت هر متغیر ایجاد شد. به منظور تهیه نقشه مطلوبیت نهایی زیستگاه برای دو گونه مذکور، در دو حالت قبل و بعد ازاحداث جاده، فرمول تعیین شاخص مطلوبیت نهایی(hsi) برای تلفیق نقشه ها مدنظر قرار گرفت. در نهایت واحدهای زیستگاهی مربوط به هر کدام از گونه های مورد نظر در دو حالت قبل و بعد از جاده، بدست آمد. نتایج حاصل نشان داد که در اثر حضور آزادراه، به میزان 7710 واحد زیستگاهی برای گونه آهو و به میزان 6288 واحد زیستگاهی برای گونه قوچ ومیش از دست رفته است. همچنین به منظور بررسی اثر جاده بر منطقه در مقیاس سیمای سرزمین، برخی از متریک های سیمای سرزمین به منظور ارزیابی اثرات آزادراه غرب اصفهان در نظر گرفته شد. هر کدام از تیپ های پوشش گیاهی به عنوان یک لکه در نظر گرفته شد و متریک هایpland، ca، np، ed، mps و lpi، در شرایط بدون آزادراه و در شرایط عبور آزادراه محاسبه شدند. برای پلی گون های پراکنش گونه ها نیز، در دو وضعیت قبل و بعد از جاده، متریک هایndist، np و contag، استخراج شدند. عبور آزادراه از داخل زیستگاه آهو و قوچ ومیش باعث تکه تکه شدن کریدورهای عبور آهو و قوچ ومیش شده است و به دنبال آن قطع کریدورهای حرکتی و مسیر مهاجرتی این حیوانات در این منطقه صورت گرفته است. اندازه گیری اثرات جاده ها و فقدان زیستگاه به کمک متریک های سیمای سرزمین در کنار روش hep، کمک می کند که ارزیابی اثرات اکولوژیکی جاده ها را بتوان به صورت کاملی انجام داد.